Ditari i Gjergj Kastriotit

5 Nëntor, 1460, Krujë, Pesha e Kurorës (ose e Përkrenares) Këto ditë të ftohta vjeshte më gjejnë shpesh duke soditur nga dritarja e kullës sime në Krujë. Mjegulla mbulon luginat poshtë, si një det i bardhë që fsheh botën. Ndonjëherë do të doja të fshihesha edhe unë në atë mjegull, të shpëtoja për pak nga barra e rëndë që mbaj mbi supe. Sot pata një këshill të gjatë e të lodhshëm me krerët kryesorë. Temë diskutimi: oferta e fundit e Sulltan Mehmetit për një armëpushim trevjeçar. Kushtet, në pamje të parë, duken joshëse. Ai njeh sundimin tim mbi territoret që kontrollojmë, premton të mos sulmojë, madje ofron edhe një tribut vjetor. Disa nga këshilltarët e mi, veçanërisht ata më të moshuarit e më të lodhurit nga lufta e gjatë, anojnë nga pranimi i ofertës. "Populli ka nevojë për paqe, Gjergj," më tha njëri prej tyre. "Tokat janë djerrë, tregtia ka rënë, djemtë tanë po vriten brez pas brezi." I kuptoj. E shoh lodhjen në sytë e tyre, dëshpërimin në zërin e tyre. Edhe unë e dua paqen. Kush nuk e do? Do të doja të shihja fëmijët e Arbërisë të rriteshin pa frikën e luftës, të shihja fushat të lulëzonin sërish, të shihja qytetet tona të gjallëroheshin nga tregtia. Por unë e njoh Sulltanin. E njoh dinakërinë e tij. Ai nuk ofron kurrë diçka pa pritur të marrë diçka më të madhe në këmbim. Ky armëpushim, për të, është vetëm një mënyrë për të fituar kohë, për të konsoliduar pushtimet e tij të tjera, për të mbledhur forca të reja dhe për të na goditur më fort kur të jemi më të qetë e më pak të përgatitur. Ai do të përdorë këtë kohë për të mbjellë përçarje mes nesh, për të joshur fisnikët më të dobët me ar e premtime. Ai është si një ujk që vishet me lëkurë deleje. Si t'ua shpjegoj këtë atyre që janë të verbër nga dëshira për paqe? Si t'i bind se kjo paqe e ofruar është vetëm një iluzion, një grackë e rrezikshme? "Zotërinj," u thashë me zë të qetë por të vendosur. "Unë e dua paqen më shumë se kushdo prej jush. Por paqja e vërtetë nuk blihet me nënshtrim. Paqja e vërtetë fitohet me shpatë dhe mbrohet me vigjilencë. A besoni vërtet se Sulltani, i cili ka shkelur çdo traktat e çdo betim, do ta mbajë fjalën këtë herë? Ai na jep tre vjet paqe, për të na marrë pastaj treqind vjet liri." Pati diskutime të nxehta. Disa më mbështetën, si Moisiu dhe Vrana Konti, të cilët e njohin mirë natyrën e armikut. Të tjerë ngurruan. U ndamë pa marrë një vendim përfundimtar, por e ndiej se shumica filluan të kuptojnë rrezikun. Është e vështirë të jesh prijës. Duhet të marrësh vendime që prekin jetën e mijëra njerëzve. Duhet të balancosh dëshirën për paqe me nevojën për siguri. Duhet të jesh i fortë edhe kur të tjerët lëkunden. Duhet të shohësh larg, përtej horizontit të afërt. Donika më tha mbrëmë se kam filluar të thinjem më shumë anës tëmthave. Qesha, por e di që ka të drejtë. Pesha e kësaj përkrenareje, metaforike dhe reale, po lë shenjat e saj. Por nuk do të ankohem. Ky është fati që kam zgjedhur, ose që Zoti ka zgjedhur për mua. Dhe do ta mbaj këtë barrë me dinjitet e vendosmëri, deri në fund. Do të refuzojmë ofertën e Sulltanit. Do të vazhdojmë të luftojmë. Sepse liria nuk ka çmim. Dhe sepse një paqe e rreme është më e keqe se lufta e hapur. Njerëzit e mi mund të mos e kuptojnë tani, por historia do të më japë të drejtë. Shpresoj. Gjergji.